De term slaat op de mate van stijfheid van het schoudergewricht. Deze is door de aandoening in veel bewegingsrichtingen fors beperkt en pijnlijk. De oorzaak is niet altijd bekend. Er zijn situaties met een aanwijsbare oorzaak, zoals na een botbreuk of andere schouderaandoening (bijv. een slijmbeursontsteking of impingement) of na een periode van lange rust (immobilisatie). We spreken dan over een secundaire frozen shoulder. Er zijn ook schouders, die stijf worden zonder enige aanleiding (primaire of idiopathische frozen shoulder). Dit wordt vaker gezien bij suikerziekte, schildklierziekten en bij de ziekte van Dupuytren.

De klachten bestaan uit (hevige) pijn, die mensen ’s nachts uit de slaap kan houden en die verergert bij bewegen van de arm. Er kan uitstraling zijn naar de nek, de bovenarm of de hand en tintelingen in de hand. De pijn wordt vooral ervaren in de bovenarm. De schouder verstijft geleidelijk. De mate van stijfheid bepaalt de mate van de bewegingsbeperking.

In het verloop van de aandoening worden drie stadia onderscheiden die elkaar opvolgen.

In het eerste stadium (“freezing” fase) staat pijn en de ontsteking van het gewrichtskapsel (capsulitis) op de voorgrond. De duur van dit stadium kan variëren van 6 weken tot 9 maanden.

In het volgende stadium (“frozen” fase) komt de verstijving van de schouder op de voorgrond te staan. De pijn vermindert, maar de schouderfunctie raakt sterk beperkt. Deze fase duurt gemiddeld 4 tot 9 maanden.

In het laatste stadium (“thawing” fase) treedt er geleidelijk herstel op van de beweeglijkheid van het schoudergewricht. Uiteindelijk kan de functie volledig herstellen. De duur van dit stadium kan uiteenlopen van 5 tot 26 maanden.

De diagnose is eenvoudig te stellen bij lichamelijk onderzoek. Er is namelijk een forse bewegingsbeperking van het schoudergewricht vooral wat betreft de draaibewegingen (rotaties).

Het natuurlijk beloop van een (primaire) frozen shoulder is gunstig, maar pijnlijk en langdurig. Bij een spontaan beloop herstelt de schouder binnen een periode van 1½ tot 3 jaar. Met fysiotherapie probeer je het herstel zo optimaal mogelijk te laten verlopen, wat het gehele  proces ten goede komt. Eventueel wordt shockwave ingezet, waardoor de beweeglijkheid in 1 maand fors kan toenemen.
De beweeglijkheid herstelt over het algemeen goed, tenzij er een oorzaak aan ten grondslag ligt, die een normale functie belemmert van de schouder.  Bijvoorbeeld een bewegingsbeperking houden na een botbreuk (fractuur), waarbij de breuk niet in een goede stand genezen is en dus een normale beweeglijkheid niet meer mogelijk is.

Wat kan eraan gedaan worden?

Over de zin van fysiotherapie bestaan 2 meningen. Er is een stroming, die adviseert niets te doen, omdat de schouder na lange tijd vaak spontaan herstelt. Zo is gebleken uit onderzoek. Echter; dit kan dus wel 3 jaar duren.

Volgens ander wetenschappelijk onderzoek blijkt, dat gerichte fysiotherapeutische technieken de schouder juist sneller kunnen laten herstellen. Binnen een periode van 3 maanden neemt de beweeglijkheid meestal fors toe en de pijn overeenkomstig af. Ook met shockwave worden erg goede resultaten verkregen.

Eén of meer ontstekingsremmende injecties met cortico-steroïden in het gewricht kunnen in de eerste fase (ontstekingsfase) zeer nuttig zijn.

Voordat de schouder definitief de maximale functie-uitslag bereikt duurt lang, echter met minder pijn en een betere mobiliteit is deze termijn veel comfortabeler te overbruggen en is men sneller minder geïnvalideerd.

In uitzonderlijke hardnekkige gevallen kan de schouder onder narcose worden doorbewogen. Mogelijke risico’s van deze behandeling zijn zenuwoverrekking, pijn en terugval naar het oorspronkelijke niveau. De ervaring leert, dat deze behandeling over het algemeen niet nodig is.