Therapie bij duizeligheid en vestibulaire revalidatie
Wat is vestibulaire revalidatie?
Vestibulaire revalidatie is een oefentherapie die wordt toegepast bij het niet goed functioneren van het evenwichtssysteem.
De symptomen bestaan voornamelijk uit duizeligheid, balansproblemen en zichtproblemen. Daarnaast kunnen ook angst en depressieve gevoelend voorkomen. Patiënten durven minder goed te bewegen en hun algemeen dagelijks leven raakt verstoord. Gevolg is dat activiteiten, hobby’s of werk minder goed of niet meer kunnen worden uitgevoerd.
Wanneer?
De therapie wordt ingezet bij patiënten met eenzijdig of tweezijdig verstoord functioneren van het evenwichtssysteem. Voordat een specifiek oefenprogramma wordt opgesteld vindt er een uitgebreid vraaggesprek en onderzoek plaats. De gespecialiseerde fysiotherapeut onderzoekt de oorzaak van de klachten en past daar het oefenprogramma op aan.
Oorzaken van duizeligheid
Duizeligheid kan veel verschillende oorzaken hebben. Hier een opsomming:
- Centrale vestibulaire dysfunctie (de hersenen)
- Perifeer vestibulaire dysfunctie (zenuwen gekoppeld aan het evenwichtsorgaan)
- BPPD (verplaatste ‘kristalletjes’ in het evenwichtsorgaan)
- Vertebro-basilaire insufficiëntie (verstopping in de bloedtoevoer)
- Anders, bijvoorbeeld: trauma, tumor, hyperventilatie, Ménière, vestibulaire migraine
Bij centraal vestibulaire afwijkingen zult u altijd worden doorverwezen naar een specialist. Dit geldt ook bij het vermoeden van een vertebro-basilaire insufficiëntie.
BPPD is een veelvoorkomende afwijking en is erg goed te behandelen.
Onder perifeer vestibulaire dysfunctie valt het verminderd functioneren van de zenuwen die van en naar het evenwichtsorgaan lopen.
Verminderd functioneren van deze zenuwen kan ontstaan door:
- een infectie, viraal of bacterieel (neuritis vestibularis, labyrinthitus);
- trauma, kneuzing van het evenwichtsorgaan;
- aandoeningen zoals Ménière of MS;
- operatie, bijv. bij aucoustisch neuroma (goedaardige tumor).
Patiënten met een perifeer vestibulaire dysfunctie zijn bij uitstek geschikt voor het volgen van een vestibulaire revalidatie.
Wat houdt de therapie in?
Afhankelijk van de klachten en de oorzaak wordt een specifiek programma opgesteld. De therapie kan bestaan de volgende onderdelen:
Adaptatie / Stabilisatie: Het evenwichtssysteem wordt gegraind zich aan te passen aan het functieverlies. Blikstabilisatie training is een van de belangrijkste oefeningen. Oefeningen bestaan bijvoorbeeld uit hoofdbewegingen waarbij de ogen gericht zijn op een vast voorwerp of op een bewegend voorwerp.
Substitutie / Compensatie: Het functieverlies wordt gecompenseerd door gebruik te maken van andere strategieën. Compenseren kan bijvoorbeeld door extra gebruik te maken van het zicht of het gevoel vanuit de lichaamsdelen.
Belangrijk onderdeel van deze therapie is balanstraining. Balanstraining bestaat uit loopoefeningen en verschillende vormen van balans- en evenwichtsoefeningen.
Habituatie / Gewenning:
Oefeningen die juist klachten opwekken helpen het lichtaam te wennen aan de klacht, waardoor gewenning optreed en op termijn de klacht zelfs uitdooft. Deze oefeningen vragen een grote discipline omdat de klachten steeds opnieuw moeten worden opgewekt.
Deze vorm van therapie kan worden toegepast door middel van Cawthorne en Cooksey oefeningen. De oefeningen bestaan uit oog-, hoofd en rompbewegingen met als doel het provoceren van de duizeligheidklachten om vervolgens de klachten te laten afnemen.
Wat is BPPD
BPPD is de afkorting voor Benigne Paroxismale Perifere Duizeligheid. Dit betekend goedaardige, in aanvallen optredende houdingsafhankelijke duizeligheid. De duizeligheid wordt ervaren als draaiduizeligheid. De wereld draait om u heen of u draait in de stilstaande wereld.
In het evenwichtsorgaan bevinden zich kristallen. Bij BPPD zijn deze kristallen losgeraakt en hebben zich verplaatst naar een andere plek in de halfcirkelvormige kanalen in het evenwichtsorgaan dan waar ze horen.
BPPD is één van de belangrijkste veroorzakers van draaiduizeligheid en een van de best behandelbare vormen. Kenmerken van BPPD zijn kortdurende duizelingen na het maken van een specifieke beweging van het hoofd, zoals voorover buigen, omrollen in bed of naar boven kijken. De duizeligheid duurt meestal niet langer dan een minuut en is vaak aanwezig in lighouding.
Wat is de oorzaak
Het losraken van de kristallen treedt vaak spontaan op, zonder dat er sprake is van een aanwijsbare onderliggende oorzaak. Soms ontstaat BPPD na een infectie, een hoofdtrauma of door degeneratie van het binnenoor door het ouder worden.
Het vaststellen van BPPD
BPPD wordt vastgesteld aan de hand van het vraaggesprek en de provocatietest van Hallpike-Dix. Dit is een kiep-proef waarbij men van zit in een vrij snel tempo wordt ‘gekiept’ tot lighouding, met het hoofd gedraaid naar de mogelijk aangedane zijde. De therapeut beoordeeld de test aan de hand van bepaalde oogbewegingen evenals het al dan niet optreden van duizeligheid.
Indien de test positief is kan worden overgegaan op de behandeling.
Voorbereiding
In verband met eventuele duizeligheid is het prettig als er iemand met u meegaat. De meeste mensen voelen zich na het onderzoek weer prima, maar soms kan een onaangenaam gevoel of duizeligheid nog even aanhouden.